Faillissement aanvragen: van jezelf of van een ander

Waarom vraag je een faillissement aan? Grofweg vraag je een faillissement aan, omdat een bedrijf niet meer voldoet aan de lopende betalingsverplichtingen. Misschien betaalt je schuldenaar die ene schuld maar niet. Of misschien kom je zelf met geen mogelijkheid van je schulden af. Dan biedt de aanvraag van een faillissement mogelijk uitkomst.

Wat is een aanvraag van een faillissement?

Een ‘faillissement’ kan spannend en definitief klinken. Maar een faillissement kan voor jou ook een verlichting van zorg betekenen. Je krijgt namelijk hulp om iets aan je schulden te doen.

Een faillissement betekent niet altijd het definitieve einde van je onderneming. Dat kán wel zo zijn, maar een faillissement heeft ook andere doelen. Een daarvan is bijvoorbeeld dat de overgebleven schuldeisers worden betaald. En dat gebeurt via een zo eerlijk mogelijke verdeling en op een wettelijk vastgelegde volgorde.

Ook als je met je rug tegen de muur staat, zijn er nog tal van mogelijkheden om je kranig te verweren voordat je bedrijf definitief ten onder gaat. Dat kan vóór een faillissement, als je dat bijvoorbeeld ziet aankomen. En het kan zelfs nog ná een faillissement, bijvoorbeeld via een doorstart.

Wie kan een faillissement aanvragen?

In de meeste gevallen vraagt een schuldeiser of een bedrijf zelf het faillissement aan.

Aanvraag faillissement voor je schuldenaar
Natuurlijk gebruik je eerst andere manieren om betaald te krijgen. Je hebt waarschijnlijk al veel geprobeerd om je schuld te innen, zoals: incassotrajecten, sommaties of voorstellen tot een betalingsregeling. Maar het houdt een keer op. Dan kun je het paardenmiddel inzetten: het aanvragen van het faillissement van je schuldenaar.

Eigen aanvraag faillissement
Misschien gaat het slecht met je eigen bedrijf, bijvoorbeeld met je BV. Dan moet er iets gebeuren. Uit onderzoek blijkt dat de meeste ondernemers te lang wachten voordat ze hulp inschakelen of advies vragen over een faillissement. Dat is zonde. Soms is een faillissement nog te voorkomen, bijvoorbeeld via surseance van betaling of via een schuldeisersakkoord (zoals de WHOA).

Toch moeten bedrijven vaker dan nodig een faillissement aanvragen. En dat is jammer. De vervelende gevolgen van een faillissement zijn namelijk vaak goed op te vangen. Dat kan bijvoorbeeld via een doorstart na faillissement, of een pre-pack. Is je bedrijf niet echt meer te redden? Dan betekent faillissement ook wel eens een definitief einde.

In al deze scenario’s is het handig om te weten hoe de aanvraag van je eigen faillissement werkt.

Soms andere aanvragers
Niet altijd vraagt een schuldeiser of een schuldenaar het faillissement aan. Is de schuldenaar bijvoorbeeld een BV, dan kunnen ook de aandeelhouders een faillissement aanvragen. Vanwege redenen van openbaar belang kan het Openbaar Ministerie (OM) bovendien een faillissement aanvragen. Dat laatste komt niet zo vaak voor.

Aanvraag van een faillissement kansrijk?

Wie de aanvraag ook doet, er zijn drie voorwaarden waaraan de rechter toetst. Overigens toetst de rechter de voorwaarden kort (officiële term: ‘summierlijk’). Een faillissementsprocedure vereist namelijk snelheid.

De voorwaarden:

1. Er zijn minimaal twee schuldeisers. Of in juridisch jargon: ‘pluraliteit van schuldeisers’. Eén schuldeiser is dus niet genoeg. Er moet ook nog een andere schuldeiser zijn die een ‘steunvordering’ heeft.
2. Er zijn minimaal twee schulden, waarvan op dat moment minimaal één schuld opeisbaar
3. Er is een situatie waarin de schuldenaar moet zijn opgehouden met betalen. Die situatie hangt samen met de eerste twee voorwaarden, maar moet nog wel apart worden bekeken. Een schuldenaar kán de schuld soms nog wel betalen, maar soms doet hij dat niet. Misschien heeft de schuldenaar daar wel een acceptabele reden voor. Een schuldenaar kan het bijvoorbeeld niet eens zijn dat de vordering überhaupt bestaat.

De aanvraag van een faillissement van je schuldenaar in 8 stappen

Voor de aanvraag van een faillissement van een ander doorloop je een aantal stappen.

1. Strategie: wat is je doel met de aanvraag van het faillissement van je schuldenaar?

Bedenk goed wat de reden is voor jouw aanvraag van een faillissement van een ander. Zijn alle andere manieren bijvoorbeeld al uitgeput? En wat zou jouw positie in een faillissement van je schuldenaar zijn? Of geldt de aanvraag van een faillissement meer als incassomiddel en ben je juist van plan om het verzoek vlak voor de behandeling in te trekken?

Deze vragen kunnen behoorlijk wat juridisch denkwerk vereisen. Hiermee kunnen onze specialisten goed helpen. 

2. Verzoekschrift aanvraag faillissement

Je doet de aanvraag van andermans faillissement via een verzoekschrift. Je kunt het verzoekschrift alleen indienen, of samen met andere schuldeisers. Voor het indienen van dit verzoekschrift heb je een advocaat nodig. Het griffierecht bedraagt in 2022 € 676,00 voor bedrijven en € 314,00 voor natuurlijke personen.

3. Intrekken of aanhouden?

Misschien betaalt de schuldenaar in de tussentijd wel. Schuldenaren zullen namelijk vaak hun faillissement willen voorkomen. Als de schuldenaar de vordering betaalt, is dit een reden om de aanvraag in te trekken. Intrekken kan zelfs nog tijdens de zitting.

Heb je meer tijd nodig? Dan is aanhouding is ook een optie. Als de schuldenaar bijvoorbeeld nog wil praten over een betalingsregeling, dan kan het handig zijn als de zitting even wordt uitgesteld. Kom je er in de tussentijd met de schuldenaar uit? Dan kun je alsnog besluiten de faillissementsaanvraag in te trekken.

4. Verweer tegen aanvraag faillissement

Tegen jouw verzoekschrift kan de schuldenaar in verweer. Dat kan verschillende redenen hebben. Misschien voldoet de aanvraag niet aan een van de drie voorwaarden. Of misschien is een andere procedure wat passender.

5. Zitting: mondelinge behandeling aanvraag faillissement

Vervolgens krijgen jij en je schuldenaar te horen wanneer de faillissementszitting is. Het kan bijvoorbeeld dat de schuldenaar in de tussentijd nog surseance van betaling aanvraagt. Of als de schuldenaar een WHOA-traject inzet. Bij de zitting wordt de schuldenaar (meestal) gehoord. Is de schuldenaar er niet, dan kan er alsnog een ‘verstekvonnis’ worden uitgesproken.

Als schuldeiser moet je verplicht, inclusief advocaat, aanwezig zijn. Bijvoorbeeld om een en ander toe te lichten.

6. Recht van verzet tegen aanvraag faillissement

Niet alleen de verzoeker/aanvrager en de schuldenaar hebben iets over het verzoek te zeggen. Andere schuldeisers en belanghebbenden kunnen ook in verzet gaan tegen het verzoek tot faillietverklaring.

Als de rechter het verzet afwijst, kun je hiertegen in hoger beroep. Voor het indienen van verzet is een advocaat nodig.

7. Mogelijkheid hoger beroep en cassatie en termijn

De schuldenaar kan binnen acht dagen in hoger beroep tegen de faillietverklaring. Is de schuldenaar niet gehoord (bij een verstekvonnis)? Dan geldt een termijn van veertien dagen. Tot slot kan cassatie worden ingesteld.

8. Toewijzing verzoek aanvraag faillissement

Wijst de rechtbank het verzoek definitief toe, dan benoemt de rechtbank een curator en een rechter-commissaris. Als schuldeiser kun je vervolgens je vordering ‘ter verificatie’ indienen bij de curator.

De aanvraag van je eigen faillissement

Hiervoor doorloop je een aantal stappen. Die lijken soms op de stappen hierboven, maar kunnen net wat verschillen.

1. Strategie: wat is het doel van de aanvraag van je eigen faillissement?

Besef van tevoren goed dat een faillissement onomkeerbaar kan zijn. Je verliest namelijk de controle over je bedrijf vanaf het moment dat de curator komt. Die beslist grotendeels over de toekomst van je bedrijf.

2. Besluit Algemene Vergadering (van aandeelhouders)

Je kunt pas je eigen faillissement aanvragen als er een besluit van de Algemene Vergadering (van aandeelhouders) ligt.

3. Verzoekschrift aanvraag eigen faillissement

Om je eigen faillissement aan te vragen, vul je het Formulier Eigen aangifte faillissement in met je DigiD. Je vindt het formulier op de website van de rechtspraak. De aanvraag van je eigen faillissement kost je geen griffierecht.

Voorafgaand aan de zitting kun je altijd nog besluiten de aanvraag in te trekken.

4. Zitting na aanvraag eigen faillissement

Als je hebt aangegeven aanwezig te willen zijn bij de zitting, ontvang je een oproep. Je hóéft niet aanwezig te zijn, maar dat is wel aan te raden. Bij een eigen aanvraag van faillissement is het niet verplicht om je te laten bijstaan door een advocaat. Toch is het wel aan te bevelen om een advocaat in het proces mee te laten denken.

5. Vervolg, hoger beroep en cassatie na aanvraag eigen faillissement

Wijst de rechter het verzoek af, dan kun je in hoger beroep gaan. Wordt het verzoek dan nogmaals afgewezen, dan is het ook mogelijk om binnen 8 dagen in cassatie te gaan. Let op dat je voor beide een advocaat nodig hebt.

Toewijzing aanvraag faillissement: wat nu?

Het faillissement wordt gepubliceerd en er wordt een curator en rechter-commissaris benoemd. De curator treedt op namens alle gezamenlijke schuldeisers. De curator zal het faillissement op een zo goed mogelijke manier proberen af te wikkelen. De hoogst mogelijke opbrengst voor de gezamenlijke schuldeisers speelt daarbij een grote rol. De rechter-commissaris houdt toezicht op de afwikkeling.

Je bent failliet
Je bedrijf is op dit moment niet meer écht van jou. Let goed op, want zelfs het beantwoorden van je e-mail is voortaan de taak van de curator. Na de faillietverklaring behoort het beheer van je vermogen en de beschikking daarover voortaan toe aan de curator. De curator neemt vlak na de faillietverklaring contact met je op en neemt door wat er de komende tijd gaat gebeuren.

Je bent schuldeiser
Misschien had je wel beslag gelegd op het vermogen van je schuldenaar. Beslagen vervallen na de faillietverklaring. Er kan bovendien geen nieuw beslag worden gelegd.

Na de faillietverklaring kun je je vordering ter verificatie indienen bij de curator. Grofweg houdt dat in dat je de factuur met toelichting naar de curator stuurt. Gaat het om een (duur)overeenkomst, of zitten er bepaalden rechten aan vast? Laat je dan goed informeren, bijvoorbeeld door een van onze specialisten. Die kunnen advies geven over hoe je om kunt gaan met jouw situatie. Het kan even duren voordat je positie in faillissement duidelijk is. En als die duidelijk is, komt het regelmatig voor dat de boedel nagenoeg leeg is. Houd daar dus rekening mee.

Aanvraag van een faillissement verschilt per rechtsvorm

Het proces van een faillissementsaanvraag verschilt enigszins per rechtsvorm. De eenmanszaak, VOF  of CV zijn onlosmakelijk verbonden aan de personen achter de rechtsvorm. Bij deze rechtsvormen kan de aanvraag van een faillissement bijvoorbeeld worden omgezet in een schuldsanering. De Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP) speelt dan een rol.

Mogelijke (persoonlijke) aansprakelijkheid verschilt ook per rechtsvorm. Een faillissement van een eenmanszaak betekent bijvoorbeeld ook een persoonlijk faillissement. Bij een VOF of een CV kan dat net weer wat anders liggen. Dit artikel neemt als uitgangspunt het faillissement van rechtspersonen, zoals het faillissement van een BV. Daarbij geldt onder normale omstandigheden geen bestuurdersaansprakelijkheid.

4 fabels over faillissementen

Tot slot, aarzel niet om juridisch advies in te winnen als het slecht gaat met je bedrijf. De vooroordelen over faillissementen kloppen tenslotte niet altijd. Specialisten in het faillissementsrecht zetten graag hun ervaring in om de stigma’s weg te nemen.

Is de aanvraag van een faillissement het einde van je onderneming?
Niet per se, want vaak is er nog genoeg mogelijk. Zeker als bepaalde onderdelen van je bedrijf nog wat opleveren. Misschien is er bijvoorbeeld nog wel een doorstart mogelijk.

Blijft een faillissement je voor altijd achtervolgen?
In de periode vlak na faillissement zul je veel contact hebben met de curator. Maar absoluut niet voorgoed. Zeker als je niet als bestuurder aansprakelijk bent voor het faillissement en je met de curator meewerkt.

Is een faillissement een mislukking?
Een kwestie van perspectief. Én afhankelijk van heel veel omstandigheden. In de Verenigde Staten schudden ze elkaar de hand en feliciteren ze elkaar met het getoonde ondernemersrisico.

Ben je als schuldeiser na een faillissement je geld kwijt?
Dat kan, maar dat hoeft niet. Misschien heb je van tevoren wel een sterke positie in het faillissement bedongen. Daarnaast komt het – zeker bij doorstarten – regelmatig voor dat bedrijfsonderdelen voor een goede prijs worden verkocht. En daar kunnen schuldeisers best van profiteren.